Wybierałem się w dłuższą podróż do puszczy fotografować ptaki. Postanowiłem w podróży posłuchać jakiegoś audiobooka i z zasobów mojej żony wybrałem, coś co wydawało się dobrze pasować Animal Rationale. Jak zwierzęta mogą nas inspirować? Pawła Fortuny i Łukasza Bożyckiego. Pierwszy z autorów jest psychologiem, drugi biologiem i fotografem. Według zapowiedzi redakcyjnych współpraca autorów miała zaowocować książką, w której zachowania i życie zwierząt mogą stanowić inspirację do przemyśleń nad działaniami ludźmi.
Mam wątpliwości, czy faktycznie to się udało. Każdy rozdział jest podzielony na dwie części. W pierwszej dowiadujemy się jakichś ciekawostek ze świata zwierząt, w drugiej zaś autorzy budują różnego rodzaju analogie odwołujące się do funkcjonowania człowieka w świecie współczesnym. Ta więź, czyli owe tytułowe inspiracje są jednak mocno naciągane. To raczej bardzo swobodne inspiracje dotyczące ekologii konsumpcjonizmu, reakcji na stres. W zasadzie, to że punktem wyjścia jest świat zwierząt jest zupełnie bez znaczenia. Mogłoby to być coś zupełnie innego. Przy czym to ważne, obaj autorzy są naukowcami więc zdają sobie sprawę z niebezpieczeństwa jakim jest antropomorfizowanie zwierząt i tego nie robią, ale jednak taka konstrukcja wydaje się naciągana. Połączenie tematu wymierania gatunków z jednostkowymi przeżyciami ludzi (na przykładzie Frankla, czy innych osób doświadczonych traumami) to niezła ekwilibrystyka. Choć rozumiem, że chodziło po prostu o poruszenie pewnych tematów.
Miałem wrażenie, że opowieść jest raczej skierowana do młodzieży – taka nieco pouczająca, z troską, niezbyt wnikliwa. Brzmiąca momentami jak podręcznik – ciekawy, ale jednak podręcznik, w którym zabrakło swady, humoru, jakiejś zabawy z czytelnikiem, za to sporo okrągłych zdań, irytujących fraz („noc ciemna naszej egzystencji”, „wyciskanie lemoniady z egzystencjalnych cytry”) i w zasadzie banałów.
W wersji audiobookowej wysłuchałem do rozdziału szóstego (z dwudziestu) i w zasadzie na więcej nie mam już ochoty. Ot takie trochę tło i wypełnienie czasu. Dla mnie jednak niespecjalnie wciągające i inspirujące.
[foto: GZ]
Animal Rationale. Jak zwierzęta mogą nas inspirować?, Paweł Fortuna, Łukasz Bożycki
Wyd.: PWN, 2015
