Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi

27 czerwca 1996 roku doszło do buntu więźniów w Abu Salim. Libijskim więzieniu, w którym osadzani i torturowani byli przeciwnicy Muammara Kaddafiego. Odpowiedzią strażników na bunt była masakra więźniów, w której zginęło ponad 1200 osób. Być może wśród ofiar znalazł się Dżaballah Matar, jeden z najważniejszych opozycjonistów libijskich przetrzymywany w różnych więzieniach od 1990 roku. Być może. Przez dwadzieścia lat jego syn Hisham Matar próbował odnaleźć ślad ojca. Nikt nie wiedział, gdzie jest przetrzymywany, czy jeszcze żyje, a jeśli zginął to w jaki sposób. W książce Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi opisuje złożone losy wielu Libijczyków, których życie przypadło na okres dyktatury.

Bliscy i rodzina Matara musieli emigrować z Libii. W przeciwnym wypadku prawdopodobnie podzielili by losy wielu ofiar dyktatury Kaddafiego. I choć libijski rząd oraz służby specjalne starały się również “uciszać” swoich przeciwników poza granicami, wielu emigrantów próbowało zwrócić uwagę świata na to co dzieje się w Libii. Gorzko można powiedzieć, że raczej bezskutecznie. Mu’ammar al-Kaddafi rządził krajem od zamachu stanu w 1969 roku do obalenia go w wyniku protestów społecznych, które ogarnęły region w 2011 roku. Czterdzieści dwa lata.

W tym czasie obywatele libijscy byli więzieni przez wiele dekad w katowniach. Rodziny nie wiedziały, jakie są losy ich bliskich. Tak jak nie wiedział tego Hisham Matar. Urzędnicy dyktatury zaprzeczali oskarżeniom, wypierali się, zmuszali ludzi do przyznania, że bliscy ginęli naturalną śmiercią. Matar opisuje znane metody działania niemal wszystkich dyktatur. Dodatkowo ponieważ zaangażowany był w proces uwalniania wielu dysydentów opisuje proces rozmów z przedstawicielami Kaddafiego. Rozmów, podczas których na żadnym etapie nie można im ufać. Zwodzą, oszukują, próbują coś wygrać dla siebie, w zasadzie nie mając nic do zaproponowania.

Wspomnienia Matara charakteryzuje ta irytująco-fascynująca egzaltacja, którą tak przesiąknięta jest literatura wschodu. Te wszystkie uściski, pocałunki, łzy, recytacje wierszy, wspólne śpiewanie pieśni zawsze wydawało mi się jakąś fikcją na potrzeby różnych powieści. A jednak Matar opisuje taki świat. Jego ojciec, zamożny kupiec, opozycjonista, angażujący się w wiele akcji charytatywnych, człowiek bywały w świecie uwielbia na spotkaniach z rodziną i bliskimi recytować wiersze. Momentami historia rodziny Matara była nużąca, warto ją jednak czytać, żeby poznać szczegóły funkcjonowania dyktatur (podobieństwa działania) i otworzyć  oczy na życie ludzi w innych kręgach kulturowych. Choć – co mnie zaskoczyło – autor bardzo często odwoływał się do tradycji europejskiej – poetyckiej, malarskiej, literackiej.

 

Powrót, H. Matar

Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi, Hisham Matar

Wyd.: Czarne, 2018

Tłum.: Hanna Jankowska

Jeden komentarz do “Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *