Wytępić całe to bydło

To my nie chcemy pamiętać. Chcemy, by początkiem i końcem ludobójstwa był nazizm. Tak jest najwygodniej.

Gdy zajrzymy do polskiej Wikipedii i sprawdzimy hasło Henry Morton Stanley, prawdopodobnie nic nie wzbudzi naszego niepokoju. “Badacz Afryki i poszukiwacz przygód; […] znienawidził niewolnictwo […] stracił połowę swoich ludzi wskutek chorób, głodu lub utarczek z tubylcami. […] Dysponując znacznymi środkami pieniężnymi szybko doszedł do porozumienia z  arabsko-suahilskimi handlarzami niewolników, zapewniając sobie ich pomoc […] Trzeba zaznaczyć, że wyprawa Stanleya była daleka od pokojowej. Nadrzeczne plemiona niejednokrotnie próbowały zmusić podróżnika do odwrotu. Broń palna jednak zapewniała członkom wyprawy bezpieczeństwo, a Stanley daleki był od zabiegania o pokojowe stosunki z tubylcami. Jego przedsiębiorczość, stanowczość, niezwykła odwaga i wspaniałe zdolności organizatorskie łączyły się z brutalnością, a nawet okrucieństwem – zarówno wobec towarzyszy podróży, jak i mieszkańców badanych obszarów.”

W zasadzie, gdyby nie te ostatnie zdania o brutalności a nawet okrucieństwie, można by powiedzieć dusza-człowiek. Ambitny podróżnik stawiający czoła napastliwym dzikim. Ten obraz nieco psuje wpis w anglojęzycznej Wikipedii, gdzie przeczytamy o masakrach, morderstwach, handlu niewolnikami. Jako reprezentant króla Belgii Leopolda II, Stanley rozpoczął “cywilizowanie” ludności Kongo, co doprowadziło ostatecznie do wymordowania kilku milionów rdzennych mieszkańców.

Jak wyglądało niesienie kaganka cywilizacji opisuje Sven Lindqvist w reportersko-historycznej książce Wytępić całe to bydło. Tytuł pochodzi z conradowskiego Jądra ciemności pełniącego ważną rolę w książce.

Nasi biskupi wołają o pomstę do nieba, kiedy Ormianie hańbieni są przez Turków. Milczą jednak, gdy jeszcze większe przestępstwa popełniają ich rodacy. To obłudne bijące brytyjskie serce bije dla wszystkich poza tymi, których topi we krwi. Bóg, który stworzył takich jak my – czy nie był przypadkiem szaleńcem? (Cunninghame Graham)

Lindqvist próbuje popsuć dobry nastrój tych wszystkich, którzy uważają wyłącznie nazistowskie zbrodnie za masowe ludobójstwo (no może jeszcze masakrę Ormian), często przy tym podkreślając, że Niemcy byli do tego zdolni, że mają to w naturze i tego typu frazesy. Cywilizowany człowiek Zachodu, Europejczyk, Francuz, Anglik, Belg, Hiszpan nie byłby zdolny do takich działań. No dobra, może Hiszpanie przesadzili nieco z Ameryką Południową. No dobra, Belgowie wraz z Anglikami w Kongo. Anglicy i Francuzi na terenach Ameryki Północnej. Francuzi w Algierii. No ale przecież to były działania kolonizacyjne. Stulecia rozwoju, wielkich wypraw i odkryć, cywilizowania dzikich oraz niesienie im religii dobra. Stulecia rozwoju nauki i przemysłu.

Świetnie napisana, z ogromną erudycją i przeplatana wieloma cytatami z literatury, wystąpień, pamiętników i pism XIX wiecznych (przede wszystkim) książka Lidqvista pokazuje, jak bardzo staramy się nie pamiętać o ciemnych stronach Europejczyków. Brutalnych, mordujących masowo dzieci i kobiety, wyniszczających całe narody. W imię przekonania o wyższości rasy białej. W imię podobnego przekonania, które później nieco tylko zmodyfikowali naziści. 

Na to wszystko nakłada rozwój nauki, który doprowadził nie tylko do darwinowskiej koncepcji doboru naturalnego, ale również teorii ras i wyższości “najlepiej przystosowanych”. Przy czym wielu rozumiało to wprost jako posiadający najlepszą broń, najbardziej agresywni. No cóż kolonizacja wymaga ofiar, a że te ofiary to “prawie-ludzie” a może “pod-ludzie” to w zasadzie można je unicestwić. Czy coś się zmieniło? Może jeśli chodzi o innych ludzi odrobinę, ale nadal niszczymy inne gatunki. Wszak jesteśmy lepiej przystosowani. I to my mamy wygrać!

Ilustracja z książki HM Stanleya “The Congo and the founding of its free state; a story of work and exploration (1885).”

Wytępić całe to bydło, S. Lindqvist

Wytępić całe to bydło, Sven Lindqvist

Wyd.: WAB, 2009

Tłum.: MIlena Haykowska

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *