(Sekretna) księga asperdzieciaka

Jennifer Cook O’Toole w wieku dorosłym otrzymała diagnozę: zespół Aspergera. Nieco wcześniej taką samą diagnozę otrzymał jej mąż. Mają trójkę dzieci również z zespołem Aspergera.

Zespół Aspergera jest zaburzeniem rozwojowym mieszczącym się w spektrum zaburzeń autystycznych (ASD). Jednym z kryteriów diagnostycznych stanowi problem z różnego rodzaju umiejętnościami społecznymi. Jennifer Cook O’Toole napisała książkę przewodnik (Sekretna) księga asperdzieciaka. Choć podtytuł sugeruje, że jest dla dzieci i młodzieży, może być jeszcze zbyt poważna dla dzieciaków poniżej 11-10 roku życia.

W zasadzie podtytuł tej książki mógłby brzmieć “jak zachowywać się w innym otoczeniu kulturowym”. Autorka właśnie tak opowiada czytelnikowi, który domyślnie zmaga się z ASD o świecie dookoła. Świecie tzw. osób neurotypowych. Opowiada, tak jak czytamy czasami przewodniki dla osób wyjeżdżających do krajów w odmiennych kręgach kulturowych. Jak się zachowywać, jak nie popełnić faux-pas, co jest dopuszczalne, a co nie, w jaki sposób rozmawiać. A to wszystko przez pryzmat “logiki asperdzieciaka”.

Problem polega na tym, że aspi działają trochę bardziej na zasadzie samoodniesienia niż przeciętny neurotypowiec. Innymi słowy, trudniej jest nam wyjść poza własne myśli i doświadczenia. W nieco większym stopniu tkwimy we własnych głowach, we własnych zainteresowaniach, we własnym życiu. A jeśli uważnie posłuchać, to mamy nawet tendencję do częstego używania słówka “ja”. Z perspektywy innych ludzi wygląda to na arogancję i egocentryzm.

Ponieważ uważa się, że osoby z ASD mają problem z teorią umysłu, czyli umiejętnością wczucia się w perspektywę innych w oczywisty sposób może prowadzić to do nieporozumień, konfliktów, czy wręcz agresji z obu stron. Cook O’Tool stara się przeprowadzić swojego czytelnika przez wszelkie możliwe pułapki, na które narażony jest młody człowiek.

No właśnie! Wielokrotnie podczas lektury złapałem się na tym, że myślałem sobie – “O czym ona pisze! Przecież to są uniwersalne zasady dla nastolatków. Dowolnych!”. O higienie, o przyjaźniach, o własnym poczuciu wartości, o godności, czy w końcu o relacjach z dziewczynami czy chłopakami. I to jest chyba mój największy zarzut w stosunku do tej książki. Zbyt mocne zarysowanie świata MY/ONI. Zbyt kategoryczne stawianie tezy “wszystkie asperdzieciaki” kontra “wszyscy neurotypowi”. O wiele bliższe było mi podejście Joanny Ławickiej (również z zespołem Aspergera), która w Nie jestem kosmitą. Mam zespół Aspergera uczulała młodych czytelników, by nie wszystko zrzucali na swoje ASD.

Nie sądzę, żeby ze strony Cook O’Tool wprowadzenie takiej twardej dychotomii było celowe. Ale brakowało mi tego, żeby padło czasem “niektórzy NT też tak mają”, “nie wszyscy z ASD tak reagują”. Spektrum ASD zachodzi również na spektrum osobowości. A te jak wiemy są przeróżne.

Na koniec zostawiłem sobie największe zastrzeżenie. Ale ono jest pochodną mojego anarchistycznego nieco podejścia i problemu jaki miewam z autorytetami (przede wszystkim takimi z nadania, czy tradycji). Chciałbym wierzyć, że to nie jest zaburzenie. Rozwój cywilizacji sugeruje, że stało się to często dzięki kwestionowaniu autorytetów i zadawaniu pytań, których inni do tej pory nie chcieli zadać.

Jeśli nie wymagają tego względy bezpieczeństwa, to nigdy nie poprawiaj osób dorosłych i uznawanych za autorytety.

No, nie! Cały rozdział mówi o tym, jak zwracać innym uwagę, żeby ich nie stawiać w krępującej sytuacji, żeby nie robić tego publicznie. Świetnie. Ale bywają w życiu sytuacje, gdy jednak należy zasugerować błąd, wyrazić swoje odmienne zdanie. Można to zrobić z klasą. Choć trudne jest to w przypadku niektórych dorosłych, którzy uważają, że tylko z tej racji mają autorytet, a dzieciaki mają “zamknąć dziób i milczeć jak grób”. Więc w tym wypadku z autorką nie potrafię się zgodzić.

Photo by rawpixel.com from Pexels

(Sekretna) księga asperdzieciaka, J. Cook O'Toole

(Sekretna) księga asperdzieciaka, Jennifer Cook O’Toole

Wyd.: WUJ, 2018

Tłum.: Aleksandra Weksej

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *