Archiwa tagu: mózg

Zaburzony umysł

Co nietypowe mózgi mówią o nas samych. Tak brzmi podtytuł książki Zaburzony umysł, amerykańskiego psychiatry, neuronaukowca i laureata medycznej nagrody Nobla z 2000 roku, Erica Kandela. Na tej podstawie, jak również dzięki notce redakcyjnej spodziewałem się, że w książce przede wszystkim poruszone będą kwestie związane z różnorodnością ludzkiego umysłu. Tym, co sprawia, że część naukowców zaczyna przesuwać granice “norm” i zadawać pytania dotyczące tego, czy o niektórych zaburzeniach warto mówić, w kontekście zaburzeń, czy może lepiej, jako specyficznej dla nas neuroróżnorodności. Takkie podejście pojawia się między innymi u Roberta Plomina (Matryca), niektórych rozmówców Tomasza WItkowskiego (Giganci psychologii), czy Jonathana Rottenberga w odniesieniu do depresji (Otchłań). Czytaj dalej Zaburzony umysł

Mózg nie służy do myślenia

Metafora jest niezastąpiona w wyjaśnianiu złożonych pojęć za pomocą zrozumiałych, znanych kategorii. Jej prostota jednakże może okazać się najgorszą z jej wad, jeśli ludzie zaczną brać ją za wyjaśnienie.

Psycholożka Lisa Feldman Barrett (Northeastern University) podjęła się nie lada wyzwania. W książce Mózg nie służy do myślenia, która w gruncie rzeczy jest zbiorem ośmiu esejów, postanowiła zebrać najnowszą wiedzę o ludzkim mózgu i obalić (wymyślony nieco na siłę) mit, zaprezentowany w tytule książki. Co ciekawe robi to zgrabnie, przejrzyście, a co więcej – używa w tym celu niezliczonych metafor. Bo mimo zastrzeżenia, które pozwoliłem sobie zacytować, ma świadomość tego, że współczesna wiedza naukowa jeśli ma być popularyzowana, wymaga uproszczonych porównań. W gruncie rzeczy, w takim celu owe uproszczenia zazwyczaj są zupełnie wystarczające. Pełnią podobną rolę co różnego rodzaju modele. Jak stwierdził onkolog Howard Skipper: “Model to kłamstwo, które pozwala ci ujrzeć prawdę”. Czytaj dalej Mózg nie służy do myślenia

Strefa napięć

Świadomość istnienia pewnych zjawisk jest pierwszym krokiem do ich zrozumienia, akceptacji oraz zyskania doświadczenia. Jednak wiedza teoretyczna to zwykle dopiero początek ciężkiej pracy. Świadomość konieczności diety, nie jest warunkiem schudnięcia, podobnie jak wiedza o korzystnym wpływie sportu na organizm, nie poprawi nam kondycji. 

Biolog i neurodydaktyk Marek Kaczmarzyk napisał książkę Strefa napięć. Historia naturalna konfliktu z nastolatkiem. Krok po kroku, przejrzystym językiem Kaczmarzyk prezentuje aktualną wiedzę na temat biologii mózgu oraz rozwoju układu nerwowego, opowiadając o jednym z najtrudniejszych okresów w życiu człowieka – byciu nastolatkiem. I to nie tylko z perspektywy rodzica, ale również samego zainteresowanego. Czytaj dalej Strefa napięć

Happy Mózg

Doktor Dean Burnett potrafi pisać o nauce. Udowodnił to już przy swojej poprzedniej książce Gupi mózg. Neurobiolog-satyryk to świetna mieszanka, żeby o trudnych tematach pisać ze swadą, wykorzystując przeróżne metafory, czasami nawet wyjątkowo zakręcone. Happy Mózg. Skąd bierze się szczęście i co mózgowi do tego jest próbą zastanowienia się, czym jest szczęście z perspektywy neurobiologa.  Czytaj dalej Happy Mózg

Mózg w żałobie

Spodziewałam się, że żałoba to nieznośny smutek, ale dałam się zaskoczyć. Była olbrzymią niestabilnością. Utratą orientacji, utratą tożsamości, utratą spójnego “ja”. Miejscem, w którym życie jest zdeformowane i rozwija się w surrealistyczny łańcuch zdarzeń. Miejscem, gdzie spodziewamy się smutku, a nadchodzi zmieniona rzeczywistość.

Gdy takie słowa padają z ust osób, które – wydaje nam się, że są przygotowane na śmierć – powinniśmy rozumieć, że to znaczy wiele. Szczególnie, gdy mówi to neurolożka, która wielokrotnie musiała przekazywać złe informacje rodzinom. Racjonalność, rozumienie mechanizmów znika w tym jednym, jedynym momencie, gdy tracimy kogoś bliskiego. Tak było w przypadku Lisy Schulman, której mąż zmarł po kilkunastu miesiącach od pierwszej diagnozy, z której wynikało, że jego organizm zaatakował nowotwór. Oboje świadomi, oboje rozumiejący i oboje przeżywali nie jak lekarze, ale jak bliskie sobie osoby – chorobę i nadchodzącą śmierć. Czytaj dalej Mózg w żałobie

Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości

Czy cel uświęca środki? Co może być złego w zaleceniach, by próbować zrozumieć dziecko i jego emocje. Żeby nie uznawać od razu, że jest złośliwe, niegrzeczne, prowokujące, buntownicze. Żeby spróbować odkryć “prawdziwe” przyczyny takich zachowań. Skoncentrować się na komunikacji, spokoju, wspólnym przeżywaniu chwil. Do tego uwagi, by rozmawiać ze szacunkiem, bez złości, niepotrzebnego stresu. W gruncie rzeczy są to świetne rady i w zasadzie do tego sprowadzają się rady zamieszczone w książce kanadyjskiego psychologa Stuarta Shankera (we współpracy z Teresą Barker) Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości. Czytaj dalej Self-Reg. Jak pomóc dziecku (i sobie) nie dać się stresowi i żyć pełnią możliwości

Oszustwa pamięci/Neurokomiks

W tegorocznej edycji konkursu Mądra Książka Roku nagrodę redaktorów portalu Mądre Książki zdobyła książka Julii Shaw Oszustwa pamięci. Shaw jest psycholożką zajmującą się zagadnieniem fałszywych wspomnień i jej książka jest w pełni temu poświęcona. To całkiem zgrabne kompendium aktualnej wiedzy na temat naszej pamięci, wspomnień i pułapek związanych z naszymi przekonaniami, że wspomnienia (zwłaszcza te dotyczące nas samych) są prawdziwe, rzetelne i szczere. Autorka wyjaśnia mechanizmy funkcjonowania pamięci oraz pokazuje w jaki sposób dochodzi do wytwarzania fałszywych obrazów z przeszłości – zasugerowanych nam przez kogoś lub przejmowanych przez nas wydarzeń z cudzego życia.

Czytaj dalej Oszustwa pamięci/Neurokomiks

Mózg chce więcej. Dopamina naturalny dopalacz

W 2000 roku nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny otrzymał szwedzki farmakolog Arvid Carlsson (wspólnie z Paulem Greengardem i Erikiem Kandelem). W latach sześćdziesiątych XX wieku wykazał, że osoby z chorobą Parkinsona mają mózgu zbyt mało dopaminy – jednego z neuroprzekaźników odpowiedzialnych za funkcjonowania mózgu na poziomie molekularnym. Co ciekawe nazwisko Carlssona nie pojawia się w monografii Mózg chce więcej. Dopamina naturalny dopalacz, Daniela Liebermana i Michaela Longa. To w zasadzie błahostka, zwłaszcza, że autorzy skupiają się na działaniu dopaminy i mechanizmach, które powoduje, ale przyzwyczajony jestem, że w tego typu opracowaniach zwraca się uwagę na ludzi, którzy dokonywali przełomowych odkryć. To jak ważna okazała się rola dopaminy i jak zaskakujące były jej efekty działania na pacjentach ze śpiączkowym zapaleniem mózgu opisał świetnie Oliver Sacks w Przebudzeniach. Czytaj dalej Mózg chce więcej. Dopamina naturalny dopalacz

Jak działa pamięć

Jak działa pamięć to sympatyczna książka dwóch sióstr Hilde Østby i Ylvy Østby dotycząca funkcjonowania naszej pamięci. Ylve Østby jest psycholożką pracującą na Uniwersytecie w Oslo, zaś Hilde Østby dziennikarką i pisarką. W treści nie ma wielkich zaskoczeń, jest i historia H.M. czyli Henry Molaisona, któremu wycięto hipokamp, co zmieniło zasadniczo jego życie, ale również wpłynęło na rozwój nauki o mózgu i pamięci. Jest i przeciwieństwo H.M., – który nie był w stanie niczego zapamiętać, czyli Sołomon Szereszewski, zapamiętujący wszystko z czym się zetknął. Czytaj dalej Jak działa pamięć