Rozmowy o odpowiedzialności

Rozczarowała mnie ta niewielka książeczka kupiona przy okazji (świetnej) konferencji Nienieodpowiedzialni.pl. Rozmowy o odpowiedzialności miały być szerokim spojrzeniem na odpowiedzialność właśnie, przez pryzmat biznesu, polityki, społeczeństwa, nauki. Oczekiwałem czegoś na wzór przemyśleń zbieranych przez Johna Brockmana w ramach fundacji Edge. Tymczasem jest bardzo nierówno i niestety nie do końca widać myśl przewodnią (zwłaszcza w drugiej części). Nad większością rozmów ciąży niestety duch “aktualności”. Wywiady dobrze by się sprawdziły, jako komentarz do bieżącej sytuacji politycznej w jakiejś gazecie niż jako ponadczasowe rozważania o odpowiedzialności w dzisiejszym świecie;  w Polsce na początku XXI wieku.

Za dziesięć lat część tych rozmów będzie już nieaktualna, zaś bez odpowiednich przypisów, zupełnie niezrozumiała.

Zdecydowanie najbardziej wybija się z całości rozmowa przeprowadzona przez Grzegorza Kaplę z Piotrem Pawłowskim. Pawłowski założyciel Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji i Fundacji Integracja zmarł przed miesiącem. Wszystko to o czym mówił w tej przeprowadzonej rok wcześniej rozmowie mogłoby być poradnikiem dobrego, mądrego i odpowiedzialnego życia. Z uważnością i zrozumieniem tego co dzieje się dookoła (cała rozmowa dostępna tu).

Życie jest tak krótkie, że nie stać nas na to, żeby angażować się w sprawy, które nie rozwijają, nie uczą, nie pozwalają pozostawić po sobie żadnego śladu. Gdyby nie mój wypadek, nie wiem, w jakim byłbym dzisiaj miejscu. Może jak moi znajomi z korporacji łapałbym się na myśli, że marnuję czas na czynnościach, których sensu nie widzę..

My nie atakujemy, nie domagamy się, nie protestujemy i nie krzyczymy. Pokazujemy, jak jest, a kiedy ktoś zrozumie problem, to nie ma powodu, żeby go nie mógł rozwiązać. […]

Ja negocjuję w sprawach publicznych. To wymaga użycia innych narzędzi. Rozumiem, że na decyzje polityków potrzeba czasu. Biorę to pod uwagę i ten czas im po prostu daję.

Fajnie zapowiadała się rozmowa z Aleksandrą Przegalińską przeprowadzona przez Pawła Oksanowicza, ale zostawiła pewien niedosyt. A. Przegalińska jest filozofką i futurolożką, zajmuje się między innymi “etyką” sztucznej inteligencji. Coś, co jeszcze dekadę czy dwie dekady było uznawane za niedorzeczne, dziś w dobie autonomicznych urządzeń staje się wyjątkowo realne. “Dylemat wagonika” nabiera dziś zupełnie nowego znaczenia – jak zaprogramować algorytmy?

W USA moi znajomi humaniści-filozofowie dostają teraz pracę w korporacjach w swoim zawodzie, czego wcześniej nie było. Zwłaszcza etyka staje się pożądaną dziedziną w biznesie.

Czyżbym miał szansę wreszcie mówić o swoich studiach filozoficznych, nie jako ciekawostce, która niemal zawsze budzi rozbawienie, ale o czymś co naprawdę ma ogromny sens we współczesnym świecie?

Ciekawa jest rozmowa Grzegorza Nawrockiego z biolożką Magdaleną Fikus. Perspektywa naukowca pokazuje, jak w ostatnich latach zmienia się podejście w nauce do eksperymentów na zwierzętach. Choć nadal są to bardzo trudne decyzje, bo przecież część tych badań przeprowadza się dla dobra człowieka. Ale jeśli znamy nie tylko hasło “eksperymenty na zwierzętach”, ale szczegóły niektórych z nich (prowadzone choćby na naczelnych, co opisane zostało w Szympansach w azylu Fauna) to nie mamy wyjścia, jak tylko zacząć brać odpowiedzialność, właśnie za decyzje o prowadzeniu tego rodzaju badań.

Choć M. Fikus opowiada historię, która każe się zastanowić, czy w Polsce w ogóle taka debata nie powinna wrócić do korzeni.

Na Festiwalu Nauki w Warszawie zorganizowałam debatę na temat tego, czy należy używać zwierząt w badaniach laboratoryjnych. Po niej nastąpiła dyskusja. Na sali siedziały takie trzy dziewczynki, które ja oceniłam na oko na 19 lat. Jedna z nich podniosła rękę i powiedziała, że jej się wydaje, że można by analogiczne doświadczenia robić na więźniach, a już najlepiej na więźniach skazanych na karę śmierci. […] To było trzy lata temu, w XXI w. W Polsce. Kto uczył te dziewczynki, że można by robić badania na więźniach?!

Ostatnia rozmowa z Krzysztofem Obłojem (rozmawia Małgorzata Bonikowska) ciekawa, ale również zostawia niedosyt. Wiele rzeczy można było rozwinąć i pociągnąć, bo widać i ogromne doświadczenie we współpracy z biznesem i krytyczne spojrzenie na to co się w nim dzieje.

W rozmowie z filozofem Jackiem Flikiem odniosłem wrażenie, że prowadzący ją Jarosław Traczyński, nie śmiał przerywać profesorowi wywodu. Dał mu płynąć, zamiast dociekać, dopytywać, tak, żeby przyszły czytelnik miał z tego przyjemność i korzyść. Nie wiem, czy prowadzący nie mieli czasu, nie czuli trochę tematu. ale zabrakło tam wyraźnie jakiejś ręki, która by to posklejała zgrabniej, poredagowała, być może zasugerowała jakieś ścieżki rozmów.

Bardzo szkoda zmarnowanego potencjału.

Rozmowy o odpowiedzialności

Rozmowy o odpowiedzialności. Tom I. Początek, red. Agnieszka Rosner

Wyd.: Fundacja Będę Kim Zechcę, 2018

2 komentarze do “Rozmowy o odpowiedzialności”

  1. Szanowny Panie,

    dziękuję za konstruktywną krytykę wartą przemyślenia. Chciałbym tylko zwrócić uwagę, że rozmówcą prof. Jacka Filka był Jarosław Traczyński. Niestety, od jakiegoś czasu za sprawą pewnego posła nazwisko TARCZYŃSKI jest obecne w mediach i pewnie dlatego coraz częściej padam ofiarą tej pomyłki. Nad czym, nie ukrywam, boleję… Z poważaniem

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *