Poczekała sobie ta książka dość długo. Ale zależało mi na tym, żebyśmy przeczytali ją wspólnie z dziesięciolatkiem. Przez kilka wieczorów poznawaliśmy historię Augusta –  chłopaka z wadą genetyczną, której skutkiem jest między innymi deformacja twarzy. Książka R.J. Palacio Cud chłopak zdobyła kilka nagród na świecie, zaś wkrótce w polskich kinach wyświetlana będzie filmowa adaptacja. Należy do tego rodzaju pozycji, które dzieciakom warto podsuwać. Wciąż nie potrafimy rozmawiać o różnego rodzaju niepełnosprawnościach, zaburzeniach i odmiennościach. Według badań z 2005 roku (Gil R., Wilczewska L., Dziedziczko A. (2005)) ponad 90% uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wyraziło opinię, że osoby niepełnosprawne powinny przebywać w domach pielęgnacyjno-opiekuńczych .  Pokazanie perspektywy “innego” zawsze jest wartościowe. W tym wypadku główny bohater podkreśla kilkukrotnie, że jest (albo chciałby być) zwykłym chłopakiem, niestety jego twarz sprawia, że ludzie się go boją, odsuwają, wyśmiewają. Świetnym rozwiązaniem w książce jest zmiana narratorów i pokazanie perspektywy, kilku osób – Augusta, jego siostry, nowo zdobywanych przyjaciół w szkole.

Miałem jednak poczucie, że kilka rzeczy w książce mi nie gra. Cud chłopak jest często zestawiany z Tylko w mojej głowie Sharon Draper. A jednak ta druga wygrywa nie tylko pod względem literackim, ale również sposobem opowiadania historii – punktami zwrotnymi czy przemyśleniami głównej bohaterki (i nie piszę tego jako wydawca, tylko czytelnik). Końcówka książki Palacio – przemówienie wicedyrektora na zakończenie roku szkolnego jest tak przegadane, że choć być może był to zabieg celowy, dziesięciolatek przy lekturze już się nudził, jak na prawdziwym wystąpieniu. Również potencjał “złych” postaci został nie w pełni wykorzystany. One się pojawiają i znikają i właściwie nic się z nimi więcej nie dzieje. Co sprawia, że w zasadzie całość (ci nauczyciele wszyscy tacy empatyczni, kochani, buzi, dupci, czekoladki), a zwłaszcza zakończenie jest niemal cukierkowe.

No i w końcu samo tłumaczenie… Jeden z nauczycieli pan Browne daje uczniom co miesiąc nową złotą myśl do przemyśleń (ang. precept). Motto, regułę, zasadę, dewizę, myśl przewodnią. Naprawdę można by zastosować którykolwiek z synonimów. W polskim tłumaczeniu pojawiają się “wskazania pana Browne’a”. Może się czepiam, ale brzmi to strasznie drętwo: “napiszcie wypracowanie o tym, jakie jest znaczenie tego wskazania dla was”, “uczniowie przesyłają mi nowe wskazania”.

Fragment piosenki Christiny Aguilery Beautiful stanowi motto jednego z rozdziałów. Zestawię tłumaczenie z przekładu książkowego, automatycznego translatora google i anonimowego przekładu z tekstowo.pl. Zadanie – które jest które?

A

Jesteś piękna, niezależnie od tego, co mówią

Słowa nie potrafią Cię złamać..

Jesteś piękna, na każdy możliwy sposób

Tak, słowa nie potrafią Cię złamać.

 

B

Jesteś pięknością – niech sobie mówią co chcą

Słowa nie zdołają Cię podłamać

Jesteś pięknością pod każdym względem

Tak, słowa nie zdołają Cię podłamać.

 

C

Nieważne co mówią i tak jesteś piękna

Słowa nie mogą cię zniszczyć

Jesteś piękna pod każdym względem

Tak, słowa nie mogą cię zniszczyć

 

Niezgrabności redakcyjne pojawiają się co jakiś czas, korekta w ebooku też by się przydała.

Książka ważna – do czytania przez dzieciaki i młodzież, ale mnie odrobinę rozczarowała. Oddam jednak głos dziesięciolatkowi.

 

Młody czytelnik o książce (M.Z.)

Książka Cud chłopak jest smutno zaskakująco radosna. Nie chciałbym być taki jak August pod jednym względem – nie chciałbym być ignorowany, i traktowany przez wiele osób jak niewidzialny jak on. Ale chciałbym być jak Auggie pod względem nauki, współczucia, przyjaźni i pomysłów.

Jego najlepszym przyjacielem został Jack, który jest fajnym kolegą, choć nie najlepiej się uczy. Najgorszą postacią w szkole był Julian. Nienawidził Augusta i trzymał wszystkich w szachu. Wszyscy się go słuchali i bali, ale przestali, gdy okazało się, że zachowywał się źle wobec Augiego.

Bardzo podobały mi się dziewczyny – siostra Auggiego i Summer. Najpierw myślałem, że August zakocha się w Summer, później okazało się, że nie. Via, siostra Augusta była superfajna. W Auguście nie widziała brzydoty, choć miała moment gdy to się stało i później się tego wstydziła.

Bardzo chcę iść na film – widziałem reklamówkę – zapowiada się fajnie, choć nie wiem czy zrobi takie wrażenie, bo pewnie dużo będzie tam z książki.

 

Odpowiedzi:

A – tekstowo.pl, B – książka, C- translator google

 

Cud chłopak, R.J. Palacio

Wyd.: Albatros, 2014

Tłum.: Maria Olejniczak-Skarsgård